Parlement moet Onteieningswetsontwerp in sy huidige vorm verwerp om katastrofiese gevolge vir die landbousektor en ekonomie te vermy | Parliament must reject the Expropriation Bill in its current form to prevent catastrophic consequences for the agricultural sector and economy

English to follow:

20 September 2022

Agri SA doen ‘n beroep op die Parlement om die Onteieningswetsontwerp in sy huidige vorm verwerp om die katastrofiese gevolge wat dit inhou vir die landbou-kultuursektor en ekonomie, te voorkom.

Die Portefeuljekomitee oor Openbare Werke en Infrastruktuur het vandag ‘n verslag (insluitend minderheids- en meerderheidsbeskouings) oor die Onteieningswetsontwerp aanvaar wat nou saam met die Wetsontwerp na die Nasionale Vergadering sal gaan vir verdere beraadslagings. Die wetsontwerp in sy huidige vorm sal negatiewe gevolge vir die ekonomie in die algemeen hê indien dit voortgaan om deur die President gepromulgeer te word.

Wat veral kommerwekkend is van die wetsontwerp, is die negatiewe impak daarvan op ons gedeelde nasionale visie om ‘n meer inklusiewe landbousektor te bou. As hierdie wetsontwerp in sy huidige vorm aangeneem word, sal dit die beskerming wat aan private eiendom gebied word, verswak. Dit sal ook tot ‘n uittog van kapitaal uit die landbousektor en die breër ekonomie ly, wat verder verliese aan werksgeleenthede en beleggings sal meebring . Dit sal kommersiële en opkomende boere asook nuwe toetreders nadelig raak en pogings ondermyn om ‘n welvarende landelike ekonomie te bou.

Sommige van die definisies wat in die Wetsontwerp vervat is, is problematies. Een voorbeeld is die definisie van onteiening, wat eng omskryf word en onbedoelde gevolge kan hê indien dit op grondhervorming óf ander prosesse toegepas word. Hierdie eng omskrywing sal bydra tot die beleidsonsekerheid wat die sektor en die breër ekonomie bedreig.

Die wetsontwerp se voorsiening vir nulvergoeding sal lei tot ‘n toekoms van beleidsonsekerheid vir die landbousektor. Suid-Afrikaanse boere produseer reeds onder moeilike omstandighede. Dus, die voortdurende aanslag op enige grondwetlike beginsel wat eiendomsregte beskerm teen enige arbitrêre optrede deur die regering óf deur ‘n hof, vuur ‘n klimaat van onsekerheid en skrik groter belegging, werkskepping en inklusiwiteit in die sektor af.

Die Jakkelsdans-uitspraak, wat op 11 Februarie 2022 deur die Grondeisehof gelewer is, het bevind dat die staat grondeienaars volle markwaarde vir hul grond moet bied indien geen ander faktore soos bepaal in Artikel 25(3) van die Grondwet van toepassing is nie. In wese het dit die beginsel van markverwante, regverdige en billike vergoeding herbevestig. Gegewe die bestaan van wettige omstandighede waar nulvergoeding regverdig en billik kan wees, maak die Grondwet voldoende voorsiening vir hierdie gevalle, wat die behoefte aan hierdie potensieel ekonomies katastrofiese Wetsontwerp negeer.

Agri SA glo daarin om ‘n inklusiewe en groeiende boerderysektor te bou om voedselsekerheid vir almal te verseker. Dit kan slegs bereik word met eiendomsregte wat vir baie Suid-Afrikaners verseker en uitgebrei word. Dit sal groter toegang tot kapitaal tot gevolg hê. ‘n Wetlike raamwerk wat regverdige en billike vergoeding in gevalle van onteiening bied, is van kritieke belang vir die handhawing van ‘n land se vermoë om kapitaalbelegging in die Suid-Afrikaanse ekonomie en die landbousektor, te lok.

Wat verdere ontwikkeling betref, is hier ‘n sterk waarskynlikheid dat die Wetsontwerp en verslag in die komende week vir debat voor die Nasionale Vergadering geskeduleer sal word as deel van die volgende stap in die wetgewende proses.

Agri SA doen dus ‘n beroep op die parlement om nie die konsepwetsontwerp op onteiening in sy huidige vorm te ondersteun nie, maar om eerder saam met die private sektor te werk om ‘n ekonomies volhoubare en grondwetlik gesonde pad vorentoe te skep om volhoubare grondhervorming en inklusiewe ekonomiese groei in Suid-Afrika te bewerkstellig.

 Navrae:

Christo van der Rheede

Agri SA Uitvoerende Direkteur

Willem De Chavonnes Vrugt

Voorsitter, Agri SA se Sentrum van Uitnemendheid: Grond

**********************************

20 September 2022

Today, the Portfolio Committee on Public Works and Infrastructure adopted a report (including minority and majority views) on the Expropriation Bill which will now proceed, along with the Bill, to the National Assembly for further deliberations. The Bill in its current form will have negative consequences for the economy at large should it proceed to be promulgated by the President.

What is especially concerning about the Bill is its negative impact on our shared national commitment to build a more inclusive agricultural sector. If this Bill is passed in its current form, its weakening of the protections afforded to private property could see an exodus of capital from the agricultural sector and the broader economy, with a resulting loss of jobs and investments. This will adversely affect established, emerging and new entrant farmers alike, and undermine our efforts to build an inclusive and prosperous rural economy.

Some of the definitions contained in the Bill are problematic. One example is the definition of expropriation, which is narrow and may have unintended consequences if applied to land reform or other processes. This definitional problem will add to the policy uncertainty that threatens the sector and the broader economy.

The Bill’s provision for nil compensation will result in a future of policy uncertainty for the agricultural sector. South African farmers already operate under difficult conditions. Hence, the ongoing assault on any constitutional principle that protects property rights against any arbitrary action by government or by a court, fuels a climate of uncertainty that deters greater investment, job creation and inclusivity in the sector.

The Jakkelsdans ruling, delivered in the Land Claims Court on 11 February 2022, held that the State should offer landowners full market value for their land if no other factors as stipulated in Section 25(3) of the Constitution apply. In essence, it reaffirmed the principle of market related, just and equitable compensation. Given the existence of legitimate circumstances where nil compensation may be just and equitable, the Constitution sufficiently provides for these cases, negating the need for this potentially economically catastrophic Bill.

Agri SA believes in building an inclusive and growing farming sector to ensure food security for all. This can only be achieved with property rights that are secured and expanded. This will bring about greater access to capital. A legal framework that provides just and equitable compensation in cases of expropriation is central to maintaining the ability to attract capital investment in the South African economy and the agricultural sector.

In terms of further development, there is a strong likelihood that the Bill and report will be scheduled for debate before the Nasional Assembly in the coming week as part of the next step in the legislative process.

Agri SA, therefore, appeals to parliament not to support the draft Expropriation Bill in its current form, but to rather work with the private sector to craft an economically sustainable and constitutionally sound way forward to bring about sustainable land reform and inclusive economic growth in South Africa.

Enquiries:

Christo van der Rheede

Agri SA Executive Director

Willem De Chavonnes Vrugt

Chair, Agri SA’s Centre of Excellence: Land