Grondwethof-uitspraak kritiese oorwinning vir waterreghouers

15 Maart 2023
Gesamentlike verklaring deur Agri SA en SAAFWUA
Grondwethof-uitspraak kritiese oorwinning vir waterreghouers
Agri SA en die South African Association for Water Users Associations (SAAFWUA) verwelkom die uitspraak van die Grondwetlike Hof wat die appèl deur die Departement van Water en Sanitasie (DWS) van die hand gewys het in ‘n belangrike oorwinning vir waterreghoures in Suid-Afrika. Die hof het finaal beslis dat waterreghouers hul waterregte mag oordra ooreenkomstig die bepalings van die Nasionale Waterwet. Die hof het ook bevestig dat, om vergoeding te ontvang vir die oordrag van watergebruikersregte, nóg verbode nóg onwettig is in Suid-Afrika.
Die eenparige uitspraak deur die Grondwetlike Hof wat by monde van Regter Madlanga gelewer is, volg ná die November 2021-oorwinning deur die appéllante in die Lötter, Wiid and South African Association for Water Users Associations (SAAFWUA) aangeleentheid in die Hoogste Hof van Appèl.
Die saak het ontstaan uit ’n omsendskrywe wat in Januarie 2018 uitgereik is en waarin die DWS bepaal het dat watergebruikregte nie oorgedra kon word nie. Die omsendskrywe het die bepalings van artikel 25 van die Nasionale Waterwet, asook die DWS se eie vertolking van die wet en sy vasgestelde praktyke in die oordrag van watergebruiksregte weerspreek wat vanaf 1998, toe die wet in werking getree het, toegepas is.
Agri SA het die Lötter en Wiid-sake vanuit die staanspoor ondersteun en gefinansier.
“Agri SA se siening ten opsigte van die noodsaaklikheid om watergebruiksregte te kan oordra in ooreenstemming met artikel 25 van die Nasionale Waterwet, is nou finaal deur die Grondwetlike Hof bekragtig,” sê Janse Rabie, Agri SA se uitvoerende beampte van regs- en beleidsake. “Die vermoë om sodanige regte te kan oordra van een persoon na ’n ander en van een eiendom na ’n ander is noodsaaklik wat betref die effektiewe gebruik van water, die waarde van plaasgrond en eiendomsregte in die algemeen. Die uitspraak is ‘n regverdiging van die volgehoue verset teen die regering se verbete aanslag op eiendomsregte.
Volgens Nic Knoetze, hoof-uitvoerende beampte van SAAFWUA, het die organisasie en Agri SA in 2018 besluit om te vra vir ‘n verklarende hofbevel omdat die interpretasie van artikels 25(1) en 25(2) negatief impakteer het op die watergebruiker (besproeiingsboer) en die Water-gebruikersvereniging (WGV)/Besproeingsraad. Die uitspraak deur die Hoogeregshof het die applikante (Lötter en Wiid wie se sake Agri SA finansieel ondersteun, en SAAFWUA) genoop om te appelleer. Die gunstige beslissing deur die Grondwethof stel dus WGVs en Besproeiingsrade in staat om water op plaaslike vlak effektief en volhoubaar te bestuur.
Jaco Minnaar, Agri SA se president, het die applikante en hul regspanne bedank en gelukgewens dat hulle koers gehou het met hierdie kritiek belangrike aangeleentheid. “Die Grondwetlike Hof se beslissing sal die landbousektor op verskeie fronte tot voordeel strek. Agri SA sal volhou om met die regering te skakel en hom te beïnvloed om ’n regulatoriese en beleidsomgewing en samelewing te skep waarbinne al ons boere suksesvol kan wees.”
Navrae
Janse Rabie
Uitvoerende beampte: Regs- en beleidsake, Agri SA
S: 076 451 9601
Nic Knoetze
Hoof-uitvoerende Beampte, South African Association for Water Users Associations (SAAFWUA)
S: 082 872 9751